नवरात्रि, जसको अर्थ “नौ रातहरू” हो, एक जीवन्त चाड हो जुन नेपाल र विश्वभरका हिन्दू समुदायहरूमा जोश र भक्तिका साथ मनाइन्छ। चैत्र नवरात्रि, विशेष गरी हिन्दू चन्द्रमा चैत्र (मार्च-अप्रिल) मा मनाइन्छ, महत्त्वपूर्ण सांस्कृतिक र आध्यात्मिक महत्त्व राख्छ। नौ दिनसम्म चल्ने यो पर्व देवी दुर्गा र उनका विभिन्न स्वरूपहरूको पूजा गर्न समर्पित छ, जसले खराबमाथि सत्य विजयको प्रतिनिधित्व गर्दछ। 

यो पर्व चैत्र २७ (मंगलबार) मा सुरु हुनेछ र बैसाख ५ सम्म जारी रहनेछ। चैत्र नवरात्रिले नेपाल र भारतका धेरै भागहरूमा, विशेष गरी पुजा र अर्चना गरि  हिन्दू नयाँ वर्षको सुरुवात हुनेछ ।

चैत्र नवरात्रिको महत्व

चैत्र नवरात्रिलाई आध्यात्मिक नवीकरण, शुद्धीकरण र ईश्वरीय आशिर्वाद प्राप्त गर्नको लागि शुभ समय मानिन्छ। यसले अन्धकारमाथि प्रकाशको, दुष्टतामाथि धार्मिकता र अज्ञानतामाथि ज्ञानको विजयको प्रतीक हो।

नवरात्रिको प्रत्येक दिन पनि एक विशेष रङसँग सम्बन्धित छ, भक्तहरूले श्रद्धा र भक्तिको रूपमा दिनको रंगसँग मिल्दोजुल्दो पहिरन लगाएका छन्। 

रङहरू क्षेत्र अनुसार फरक हुन्छन् तर सामान्यतया रातो, पहेंलो, हरियो, खैरो, सुन्तला, नीलो, सेतो, गुलाबी र बैजनी समावेश गर्दछ।

नवरात्रिमा पालना गरिने अनुष्ठान के के हुन् ?

भक्तहरूले चैत्र नवरात्रिमा उपवास, प्रार्थना, ध्यान र देवी दुर्गालाई समर्पित मन्दिरहरूमा विस्तृत समारोहहरूमा भाग लिने सहित विभिन्न अनुष्ठानहरू अवलोकन गर्छन्। प्रत्येक दिन देवीको विभिन्न रूपको पूजासँग सम्बन्धित छ, जसलाई नवदुर्गा भनिन्छ, विभिन्न गुण र नारी ऊर्जाका पक्षहरूको प्रतीक हो।

मा शैलपुत्री, मा ब्रह्मचारिणी, मा चन्द्रघण्टा, मा कुष्माण्डा, मा स्कन्दमाता, मा कात्यायनी, मा कालरात्रि, मा महागौरी र मा सिद्धिदात्री पर्छन्।

चैत्र नवरात्रिको समापन

यो पर्व नवौं दिनमा भगवान विष्णुका अवतार भगवान रामको जन्मजयन्ती रामनवमीको साथ समापन हुन्छ। यस दिनलाई भक्तहरूले विशेष प्रार्थना, भजन र भेटीहरू, समृद्धि, सुख र आध्यात्मिक तृप्तिको लागि आशीर्वादको साथ मनाउँछन्।

चैत्र नवरात्र एक धार्मिक पर्व मात्र नभई एकता, सद्भाव र सांस्कृतिक सम्पदाको पर्व पनि हो । यसले विभिन्न पृष्ठभूमिका मानिसहरूलाई सँगै ल्याउँछ, समुदायको भावना, साझा मूल्यहरू र ईश्वरीय स्त्री शक्तिप्रति भक्तिलाई बढावा दिन्छ।