काठमाडौं, बैशाख २९ – आज नेपालसहित सम्पूर्ण बौद्ध समुदायले बुद्ध पूर्णिमा अर्थात् वैशाख शुक्ल पूर्णिमा श्रद्धापूर्वक मनाइरहेका छन्। यो दिन ऐतिहासिक दृष्टिले मात्र होइन, आजको असहिष्णु र तनावग्रस्त विश्व सन्दर्भमा पनि गहन सन्देश बोकेको दिन हो।

त्रिपवित्र मानिने यस दिनमा सिद्धार्थ गौतमको जन्म, बोधि प्राप्ति तथा महापरिनिर्वाण भएको विश्वास गरिन्छ। विशेषगरी लुम्बिनी, बौद्धनाथ, स्वयम्भूनाथ, कपिलवस्तुजस्ता स्थानहरूमा भक्तजनहरूको घुइँचो लागेको छ।

मानवता र करुणाको प्रतीक

गौतम बुद्धको शिक्षाहरू—अहिंसा, करुणा, मध्य मार्ग—आजको विश्वका लागि अत्यन्त सान्दर्भिक छन्। युद्ध, द्वन्द्व, धार्मिक कट्टरता र जलवायु संकटले आक्रान्त विश्वलाई बुद्धका विचारहरूले शान्तिको बाटो देखाउन सक्छन्।

धार्मिक विचारक डा. अनुज श्रेष्ठ भन्छन्, “बुद्ध पूर्णिमा केवल एउटा धार्मिक पर्व होइन, यो मानव चेतनाको पुनर्जागरणको अवसर हो।”

पर्यटन र अर्थतन्त्रमा आशा

बुद्ध पूर्णिमाका अवसरमा लुम्बिनीमा विदेशी पर्यटकको संख्यामा उल्लेख्य वृद्धि भएको छ। पर्यटन व्यवसायीहरू भन्छन्, “धार्मिक पर्यटनलाई प्रवर्धन गर्न सरकारले दीर्घकालीन योजना बनाउन जरुरी छ।”

लुम्बिनी विकास कोषका अनुसार यस वर्ष करिब ५० हजारभन्दा बढी श्रद्धालु लुम्बिनी पुगेका छन्।

विद्यालय र क्याम्पसहरूमा बुद्धका शिक्षाहरूमा आधारित कार्यक्रम, निबन्ध प्रतियोगिता, ध्यान कक्षा र वृक्षारोपण गरिँदैछ। युवाहरूमा बुद्ध दर्शनप्रति चासो बढ्दो छ।

काठमाडौंकी २२ वर्षीया छात्रा स्वास्तिका गुरुङ भन्छिन्, “बुद्धको ध्यान विधि र करुणाको सन्देशले मलाई मानसिक रूपमा सन्तुलित बनाएको छ।”

बुद्ध पूर्णिमा केवल विगतको सम्झना होइन—यो वर्तमानका चुनौतीहरूमा शान्तिको उपाय खोज्ने अवसर पनि हो। जब राजनीति, समाज र व्यक्तित्वहरू अस्थिर छन्, तब बुद्धका विचारहरू झन् उज्याला देखिन्छन्।